Το μάτσα είναι ένα υψηλής ποιότητας πράσινο τσάι αλεσμένο σε μορφή σκόνης. Η σκόνη πράσινου τσαγιού χτυπιέται με ζεστό νερό (αντί να εκχυλίζεται με το μούλιασμα), δημιουργώντας έναν αφρώδη ρόφημα. Η διαλογιστική διαδικασία της προετοιμασίας, παρουσίασης και κατανάλωσης του μάτσα αποτελεί τη βάση της ιαπωνικής τελετής τσαγιού. Παρότι το μάτσα έχει τελετουργική προέλευση, σήμερα είναι ιδιαίτερα δημοφιλές παγκοσμίως σε ροφήματα όπως tea latte ή το boba tea, ενώ χρησιμοποιείται και στη μαγειρική σε παρασκευές από παγωτό μέχρι dressing για σαλάτες.
Η καταγωγή του μάτσα
Πριν εμφανιστούν οι τσαγιέρες για να μουλιάζουν τα φύλλα τσαγιού, η παραδοσιακή κινεζική πρακτική ήταν να αλέθουν τα φύλλα τσαγιού σε σκόνη και να τα χτυπούν σε μπολ με ζεστό νερό. Αν και το «χτυπημένο τσάι» εγκαταλείφθηκε αργότερα στην Κίνα, οι Ιάπωνες υιοθέτησαν και διέδωσαν τη μέθοδο.
Ένας από τους Ιάπωνες ιερείς Ζεν που σπούδαζε σε βουδιστικά μοναστήρια της Κίνας όταν επέστρεψε στην Ιαπωνία στις αρχές του 12ου αιώνα πήρε μαζί του σπόρους και θάμνους τσαγιού μάτσα. Ο νεαρός μοναχός, ονόματι Εϊσάι (Eisai), χρησιμοποίησε την εμπειρία του στην Κίνα για να διαδώσει αυτό που αποκάλεσε «ο δρόμος του τσαγιού» ως διαλογιστική πρακτική μέσα στη μοναστική κοινότητα. Σύντομα η συνήθεια εξαπλώθηκε σε όλη την Ιαπωνία.
Αυτή η τελετουργική κατανάλωση τσαγιού υιοθετήθηκε με ενθουσιασμό από την τάξη των σαμουράι. Αν και τρομεροί πολεμιστές, οι σαμουράι ήταν επίσης καλλιεργημένα και υψηλόβαθμα μέλη της ιαπωνικής κοινωνίας. Ο Ζεν Βουδισμός ήταν βασικό στοιχείο της ταυτότητάς τους, ασκώντας αρχές όπως η πειθαρχία, το τελετουργικό και η κάθαρση. Λέγεται ότι οι σαμουράι μετέτρεψαν την τελετή τσαγιού σε τέχνη και πολιτισμική παράδοση, προσθέτοντας εκατοντάδες λεπτομερή βήματα – από συγκεκριμένες κινήσεις των χεριών, μέχρι τον σχεδιασμό του χώρου, τον τρόπο καθίσματος και τη διαδικασία παρασκευής και κατανάλωσης του τσαγιού. Η τελετή θεωρείτο αναπόσπαστο μέρος της εκπαίδευσης των σαμουράι, βοηθώντας τους να ενισχύσουν τη συγκέντρωση, την υπομονή και την πνευματική ετοιμότητα πριν τη μάχη.
Η ιαπωνική τελετή τσαγιού, που ακόμα ονομάζεται Ο Δρόμος του Τσαγιού, παραμένει ιερή πρακτική και επικεντρώνεται στην τέχνη της παρασκευής και παρουσίασης του μάτσα με σχεδόν διαλογιστικό τρόπο. Οι αρχές της — αρμονία, σεβασμός, αγνότητα και γαλήνη — εξακολουθούν να είναι θεμελιώδεις.
Σε τι διαφέρει το μάτσα
Το μάτσα, όπως όλα τα φυτά τσαγιού, προέρχεται από τα φύλλα του φυτού Camellia sinensis. Ωστόσο, η καλλιέργεια και η επεξεργασία των φύλλων διαφέρει εντελώς:
-
Καλλιέργεια στη σκιά: Όλα τα μάτσα προέρχονται από φυτά που μεγαλώνουν προστατευμένα από τον ήλιο – μια απαιτητική διαδικασία. Η σκίαση αυξάνει την παραγωγή χλωροφύλλης, δίνοντας στα φύλλα βαθύ πράσινο χρώμα. Η μειωμένη φωτοσύνθεση αλλάζει τα φυσικά επίπεδα καφεΐνης, φλαβανόλων, σακχάρων, αντιοξειδωτικών και θεανίνης.
-
Εποχικότητα: Για την παραγωγή μάτσα επιλέγονται μόνο οι νεότεροι βλαστοί και τρία φύλλα του φυτού, συλλεγμένα την άνοιξη. Η περιορισμένη διαθεσιμότητα συμβάλλει στο υψηλό του κόστος.
-
Ατμοποίηση: Τα φύλλα τσαγιού υποβάλλονται σε σύντομο ατμό εντός λίγων ωρών από τη συγκομιδή για να σταματήσει η οξείδωση και να ενισχυθεί το πράσινο χρώμα και το γλυκό, φυτικό άρωμα.
-
Άλεση με πέτρες: Τα φύλλα απλώνονται για να στεγνώσουν και μετατρέπονται σε tencha. Στη συνέχεια, τα φύλλα tencha αφαιρούνται από τους μίσχους και τις νευρώσεις τους. Το υπόλοιπο υλικό των φύλλων αλέθεται αργά σε μύλους πέτρας, αποδίδοντας μια λεία σκόνη πράσινου τσαγιού.
-
Κατανάλωση αντί για εκχύλιση: Σε αντίθεση με τα άλλα τσάγια που εκχυλίζονται, το μάτσα ανακατεύεται στο νερό και καταναλώνεται ολόκληρο, δίνοντας πλήρη πρόσληψη των θρεπτικών συστατικών.
Είδη μάτσα
Το μάτσα καλλιεργείται σε πολλές περιοχές της Ιαπωνίας, και κάθε περιοχή/παραγωγός δίνει διαφορετικές γεύσεις και αποχρώσεις.
Διατίθεται σε δύο κύριες ποιότητες:
-
Τελετουργική ποιότητα (Ceremonial grade): Η πιο υψηλής ποιότητας, από προσεκτικά επιλεγμένα μπουμπούκια και φύλλα. Διαθέτει λεπτή, φρέσκια γεύση και προορίζεται για κατανάλωση χωρίς πρόσθετα για να εκτιμηθεί πλήρως το άρωμα και η υφή.
-
Μαγειρική ποιότητα (Culinary grade): Πιο έντονη, στυφή γεύση, κατάλληλη για ανάμειξη με άλλα υλικά. Μπορεί να περιλαμβάνει φύλλα με κοτσάνια και νευρώσεις, έχει πιο ανοιχτό πράσινο χρώμα, και προέρχεται συχνά από μείγμα διαφορετικών παρτίδων. Είναι ιδανική ποιότητα για lattes, κοκτέιλς και τη μαγειρική ενώ είναι και οικονομικότερη.
Περιεκτικότητα σε καφεΐνη
Το μάτσα περιέχει περισσότερη καφεΐνη από το πράσινο τσάι, παρόμοια ποσότητα με το μαύρο, αλλά λιγότερη από τον καφέ. Λόγω της σκίασης, τα φύλλα διατηρούν περισσότερη καφεΐνη. Εφόσον καταναλώνεται ολόκληρο το φύλλο, η ποσότητα που προσλαμβάνεται είναι μεγαλύτερη σε σχέση με το εκχυλισμένο τσάι.
Ενδεικτικά επίπεδα καφεΐνης ανά ρόφημα (8 oz / 240 ml):
-
Πράσινο Τσάι: 24 – 40 mg
-
Μαύρο Τσάι: 14 – 61 mg
-
Μάτσα: 25 – 70 mg
-
Καφές φίλτρου: 85 – 200 mg
Γεύση
Καθώς χτυπιέται στο νερό, το μάτσα προσφέρει μια πλούσια γεύση που δεν απαντάται στο εκχυλισμένο τσάι. Οι πιο συχνοί χαρακτηρισμοί περιλαμβάνουν: φυτική, γλυκιά, πλούσια, κρεμώδης, ελαφρώς στυφή, γεμάτη και αφρώδης.
Αγορά & αποθήκευση
Το μάτσα είναι καλύτερο όταν καταναλώνεται όσο πιο κοντά γίνεται στην ημερομηνία παραγωγής. Ως αλεσμένο προϊόν, η επαφή με το οξυγόνο υποβαθμίζει άμεσα το χρώμα και τη γεύση. Αν διατηρηθεί σε σφραγισμένο δοχείο, σε δροσερό και σκοτεινό μέρος, μπορεί να παραμείνει φρέσκο για μερικές εβδομάδες έως λίγους μήνες (σε αντίθεση με αποξηραμένα φύλλα τσαγιού που διαρκούν 1–2 χρόνια).
Αγοράστε το από αξιόπιστους προμηθευτές που μπορούν να σας πουν πότε και πώς παρασκευάστηκε και συσκευάστηκε. Ζητήστε οδηγίες για την ιδανική παρασκευή του συγκεκριμένου είδους μάτσα που αγοράζετε.
Σχόλια 0